/rating_off.png "خیلی بد")
(No Ratings Yet)
Loading...تنها مسیر برای شکوفایی بخش اکتشافات در مس توجه استراتژیک به آن است. باید مس به عنوان کالای استراتژیک مورد توجه قرار گیرد و به‌عنوان جایگزینی برای نفت مورد قبول قرار گیرد تا اکتشافات در آن بر اثر تغییرات قیمت در بازار تحت تاثیر قرار نگیرد.
به گزارش رادیو سهام ، اکتشافات ناکافی یا غیرتخصصی باعث شده که در طول سالیان گذشته معادن بزرگ کمتری یافت شود و این موضوع به‌تنهایی باعث ترسیم افقی مبهم در بخش معدن ایران شده است. در کنار این معضل استفاده ناصحیح از تکنولوژی‌های ارزان و نوین نیز به بخش اکتشافات ضربات سنگینی زده و هزینه‌های زیادی را به آن تحمیل کرده است. این درحالی است که معادن ایران از غنای بالایی برخوردارند و متخصصان متعقدند بخش بسیار کوچکی از حجم عظیم معادن کشور کشف شده است. این موضوع بیش از همه در مورد معادن پورفیری به دلایل ارزش بالای آن صدق می‌کند.
معادن پورفیری بستر تحقیقات کاربردی اکتشاف
به‌طور کلی معادن مس پورفیری معادن پلی‌متال هستند. از این نظر بستر بسیار مناسبی برای تحقیقات کاربردی و طولانی‌مدت به حساب می‌آیند. تحقیقاتی که روی طیف وسیعی از عناصر انجام می‌شود. پروفسور «اردشیر هزارخانی»، استاد دانشگاه امیرکبیر که پروژه پست دکترای خود را در معدن مس سونگون گذرانده پیرامون تنوع معادن پورفیری و ارتباط تنگاتنگ این معادن با یکدیگر به «عصرمس آنلاین» می‌گوید: «اگر بتوان ارتباط ژنتیکی بین کانی‌زایی، سنگ میزبان و دگرسانی‌های موجود را پیدا کرد، موقعیتی در اختیار محقق قرار می‌گیرد تا در مورد معادن پلی‌متال دیگر هم دید جامعی پیدا کند. بر این اساس تحقیق و پژوهش در معادن پورفیری جذاب، سخت و ویژه است.»
در این میان مس با توجه به رفتارهای متفاوتی که از نظر تشکیل کمپلکس‌های معدنی و حرکت و نشست از خود بروز می‌دهد جالب توجه‌تر است و معادن نیز حائز اهمیت هستند. یکی از مهم‌ترین روش‌ها در زمینه اکتشافات مدل‌سازی ترمودینامیکی این تیپ از ذخایر معدنی است.
هزارخانی که در زمان گذراندن پست دکترا روی همین موضوع و در معدن سونگون فعالیت کرده در این باره می‌گوید: «اطلاعات در آن زمان و به‌خصوص در زمینه مدل‌سازی ناقص بود و به‌سختی می‌توانستم مدارک مفیدی به دست بیاورم. براساس اطلاعات حاصل از نمونه برداشت‌شده شرایط شیمی و فیزیکی معدن تعیین و در نهایت مدل ترمودینامیکی آن ساخته شد. این مدل هم‌اکنون به‌عنوان یک الگوی خاص در دنیا مطرح و راهگشای تحقیقات بعدی است که توسط محققان جوان در حال انجام است.» از این نظر معادن پورفیری به‌خصوص مس بستر بسیار مناسبی برای تحقیقات نوین اکتشافی به حساب می‌آیند و ظرفیت‌های زیادی برای سنجش عناصر متفاوت دارند.
جوان‌ترین و منحصربه فردترین معادن
به گفته پروفسور هزارخانی «معادن مس پورفیری در ایران بیشتر در دوره الیگومیوسن به وجود آمدند. این درحالی است که معادن مس پورفیری در آمریکای شمالی، مرکزی و جنوبی بیشتر در دوران دوم زمین‌شناسی خلق شدند. از این نظر حداقل حدود ۶۰ میلیون سال با یکدیگر اختلاف سنی دارند.»
او ادامه می‌دهد: «بنابراین معادن مس پورفیری در ایران جوان‌تر هستند. از نظر نحوه تشکیل در پوسته‌های قاره‌ای نیز معادن مس پورفیری ایران در دمای بین ۳۵۰ تا ۴۲۰ درجه سانتیگراد تشکیل می‌شوند و فشار حدود ۵۰۰ بار را تحمل می‌کنند که توسط سیالات درگیر محاسبه شده است.» در حقیقت این فشار مربوط به اعماق تا دو کیلومتری زمین است و امروزه توده‌های معدنی بر اثر فرسایش شدید، به نزدیکی سطح زمین راه پیدا کرده‌اند.
به عقیده هزارخانی «در مدل‌سازی تشکیل این معادن در پوسته قاره‌ای ایران مشخص شد که توده نفوذی ایجادکننده مس نباید در اعماق بیش از سه کیلومتر تزریق شده باشند.» او ادامه می‌دهد: «بر این اساس اختلاف عمده معادن مس پورفیری ایران با همتاهای خود در قاره آمریکا عمق تزریق کمتر و زمان تشکیل آنهاست. حتی دمای تشکیل معادن ایران نیز پایین‌تر از دمای تشکیل آن معادن است. معادن مس پورفیری قاره آمریکا در دمای حدود ۵۰۰ تا۶۰۰ درجه سانتیگراد تشکیل شدند اما در ایران بالای۴۲۰ درجه سانتیگراد عملا کانی‌زایی صورت نمی‌گیرد.»
بر این اساس شکل و ساختار خلق معادن در ایران به‌طور کلی با معادن دیگر در جای‌جای جهان متفاوت است و این موضوع به خودی خود اکتشاف، تحقیقات و استخراج آنها را متفاوت می‌کند. چه بسا با استفاده از تکنولوژی‌های نوین بتوان روش‌های منحصربه‌فردی برای اکتشاف و استخراج بهینه معادن ایران یافت. تمامی اطلاعات بالا دلیل بسیار خوبی برای استفاده از روش‌های متفاوت و نوین در اکتشاف معادن مس است.
معادن بزرگ پنهان و اکتشاف ناکافی
اکتشافات ناکافی و غیرتخصصی ضربات زیادی به توسعه بخش اکتشافات در کشور زده است تا جایی که متخصصان اعتقاد دارند کمتر از ۲۰ درصد از معادن ایران کشف شده و بیش از ۸۰ درصد هنوز به‌صورت ذخایر معدنی مخفی وجود دارند. استاد تمام دانشگاه امیرکبیر در این باره اعتقاد دارد: «مخفی ماندن معادن ایران دلایل زیادی دارد که از آن جمله می‌توان به ادامه روند اکتشاف با روش‌های قدیمی و استفاده از افراد غیرمتخصص اشاره کرد.»
این موضوع تا آنجا پر همیت می‌شود که به گفته هزارخانی ممکن است در این میان معادن بزرگی از قلم افتاده باشند. او در این باره گفت: «اگر ترکیب، فشار و حرارت برای تشکیل یک معدن مس پورفیری در سرچشمه و سونگون مناسب بوده احتمالا در میان این دو نیز باید موقعیت‌های مناسب دیگری وجود داشته باشد. قطعا باید کار بیشتری صورت گیرد تا برآوردهای درستی به دست آید. باید سیاستی اتخاذ کرد که در هر شرایطی فعالیت‌های پویا و اصلی اکتشاف قطع نشوند.» تنها مسیر برای شکوفایی بخش اکتشافات در مس توجه استراتژیک به آن است. باید مس به عنوان کالای استراتژیک مورد توجه قرار گیرد و به‌عنوان جایگزینی برای نفت مورد قبول قرار گیرد تا اکتشافات در آن بر اثر تغییرات قیمت در بازار تحت تاثیر قرار نگیرد.
ناکارآمدی تکنولوژی‌های اکتشافات
افراد متخصص و تکنولوژی نوین سهم زیادی در توسعه بخش اکتشاف دارند. به گفته پروفسور هزارخانی «امروزه در بخش اکتشاف سعی بر آن است که از تکنولوژی‌هایی با کارایی بالا ولی ارزان مانند «سیالات درگیر» استفاده شود. این تکنولوژی ارزان و موثر در بخش اکتشافات تاکنون در ایران به شکلی ناکارآمد و صرفا جهت نگارش مقالات علمی استفاده شده است.»
او در ادامه با اشاره به نتیجه کاربرد این روش در معادن کشور که علاوه به اکتشاف بهینه معادن موجب نگارش بیش از ۱۰۰ مقاله علمی شده است، می‌گوید: «امروزه افراد زیادی که متاسفانه تخصص کافی ندارند وارد بحث سیالات درگیر و تفسیر آنها می‌شوند و به علت نداشتن تجربه کافی، عملا روش را ناکارآمد نشان می‌دهند. این رنجی است که تمامی روش‌های نوین اکتشاف به علت نابلدی اپراتور می‌برند و به‌صورت ناکارآمد معرفی و از صحنه کاربردهای اکتشافی خارج می‌شوند.»
در این میان روش‌های دیگری چون کاربردهای اکتشافی «ایزوتوپ‌های پایدار» نیز وجود دارد. روشی که با توجه به نبود دستگاه‌های آنالیز آن در ایران و هزینه بالا فقط جهت کارهای تحقیقاتی صرف مورد استفاده قرار می‌گیرد. به اعتقاد پرفسور هزارخانی: «در ایران در بخش استخراج معدن به‌مراتب سرمایه‌گذاری بیشتر از بخش اکتشاف صورت گرفته و این با پروسه‌های اکتشافی که حین استخراج در تمام کشورهای پیشرفته انجام می‌شود، مغایرت دارد. با ادامه این شیوه به صنعت معدن در ایران ضربات سنگینی وارد خواهد شد.»
به عقیده هزارخانی و بسیاری از متخصصان دیگر در این حوزه راهکار توسعه بخش اکتشافات معادن ایران به‌خصوص مس استفاده و بهره‌گیری از تکنولوژی‌ها نوین و ارزان است. در صورت توجه به این موضوع در کنار نگاه استراتژیک به مس و استفاده از تیم‌های تحقیقاتی و متخصص برای اکتشاف شاهد کشفیات بیشتر در این حوزه خواهیم بود و به یقین افق روشن‌تری برای تولید مس در ایران پدیدار خواهد شد.
خبر انتخاب شده برای شما
